Το ίδιο το θέμα του βιβλίου θέτει τα όρια και το ξεπέρασμά τους. Αυτό που κεντρίζει εξ αρχής είναι η δομή του, που έχει τη μορφή αυτοβιογραφίας-επιστολογραφίας. Προκαλεί εξαιρετικό ενδιαφέρον όχι μόνο η αληθοφάνεια της προσωπικής αφήγησης του δόκτορος Περίνα, αλλά και η παράθεση των υποσημειώσεων του συντρόφου του, που επεξηγεί ζητήματα που ο Περίνα αφήνει ασαφή. Οι υποσημειώσεις ακολουθούν τη μορφή τη επιστημονικής διατριβής, παρουσιάζοντας μια πλούσια βιβλιογραφία, όπου κρίνεται αναγκαίο, για να αποδειχτούν τα γεγονότα.
Η ίδια η μορφή του βιβλίου υπηρετεί το περιεχόμενο. Μας δείχνει το πώς η αληθοφάνεια μπορεί να υπηρετεί υπογείως την αλήθεια μέσα από ένα καλογραμμένο ψέμα. Οι επιστημονικές αναφορές σε άρθρα και βιβλία, η παράθεση βιογραφιών των προσώπων που περνούν από το έργο, αλλά και η επιστημονική περιγραφή ασθενειών και πειραμάτων, τα οποία γνωρίζουμε εξ αρχής ότι υπηρετούν το λογοτεχνικό έργο, γνωρίζουμε ότι δεν είναι αληθινά, συνθέτουν, ωστόσο, μια διανοητική πραγματικότητα.
Η πραγματικότητα είναι αυτή που μπορεί να χωρέσει ο ανθρώπινος νους. Αυτό είναι ένα ακόμη ξεπέρασμα ορίων, πέρα από τα τόσα που τολμά η Yanagihara στο λογοτεχνικό της έργο. Το «Άνθρωποι στα δέντρα» αποτελεί μια εξαιρετική περίπτωση, επειδή μας φέρνει αντιμέτωπους με τα όριά μας, ηθικά, διανοητικά, κοινωνικά, πολιτισμικά. Ποιο είναι το αντάλλαγμα για την αθανασία; Που τελειώνει η ηθική και αρχίζει η νομιμότητα ή και το αντίστροφο⸱ που τελειώνει η νομιμότητα κι αρχίζει η ηθική; Και που θέλουμε να τελειώνει; Κάθε πολιτισμός μπορεί να απαντάει διαφορετικά ενδεχομένως στα ερωτήματα αυτά.
Το κύριας σημασίας ζήτημα είναι πώς αντέχουμε εμείς να βλέπουμε τον κόσμο. Μέχρι ποιο σημείο θέλουμε τελικά να τον αντικρίσουμε. Είναι εύκολο να αντιπαθήσουμε τον Περίνα, να τον στρέψουμε εκτός κοινωνίας, να τον τοποθετήσουμε στον χώρο του δικού μας ανοίκειου, προκειμένου να επαναπαυτούμε στο δικό μας οικείο. Αλλά το βιβλίο πάει πέρα από αυτό τον εφησυχασμό.
Με χειρουργικά επιδέξιο τρόπο ξετυλίγει την προσωπικότητα του γιατρού Περίνα. Τον γνωρίζουμε από τα παιδικά του ακόμη χρόνια, πριν γίνει γιατρός. Τον ακούμε να μας μιλάει για τους γονείς και τον δίδυμο αδερφό του, για την απότομη και απροσδόκητη ιατρική του επιτυχία, που του απέφερε το βραβείο Νόμπελ, κόβοντας δρόμο, κατά μία έννοια. Δεν το κατακτά μετά από σειρά πειραμάτων και εργαστηριακών παρατηρήσεων, αλλά ασκώντας την συμμετοχική παρατήρηση, ακολουθώντας έναν ανθρωπολόγο, τον Πωλ Τάλεντ, στα βάθη μιας εξωπραγματικής ζούγκλας με μαγικές διαστάσεις και ανακαλύπτοντας έναν πολιτισμό, που κανείς δυτικός ακόμη δεν έχει ανακαλύψει.
Στα νησιά Ίβου-ίβου συμβαίνει το μη προφανές. Οι άνθρωποι είναι υπέρ-αιωνόβιοι, χάρη στην κατανάλωση μιας χελώνας, η οποία τους χαρίζει μεν την αθανασία, αλλά με τίμημα τη διανοητική τους επάρκεια. Γίνονται αθάνατοι μωροί, κατά μια έννοια. Αλλά αυτή μωρότητα ίσως είναι που τους καθιστά ικανούς να αντέξουν την αθανασία τους.
Οι Ιουιβιανοί έχουν δικό τους λεξιλόγιο και μύθους. Διαθέτουν τις δικές τους τελετουργίες, οι οποίες ξεπερνούν τα δικά μας πολιτισμικά όρια. Η Hanya Yanagihara μας καθιστά κοινωνούς ενός πέρα από τα όριά μας πολιτισμού μιας ξεχασμένης από τον χρόνο φυλής. Μας καθιστά ακροατές της ψυχοσύνθεσης του Περίνα, όπως αυτή ξετυλίγεται μέσα από τις αφηγήσεις του, χωρίς να μπορούμε να τον δικαιολογήσουμε, αλλά ούτε και να τον θέσουμε απλώς στο περιθώριο, προκειμένου να πάμε παρακάτω.
Το βιβλίο είναι ένα καλειδοσκόπιο, που οι καθρέφτες του κάθε φορά κάτι άλλο αποκαλύπτουν, ανάλογα με το που το στρέφεις. Φανερώνουν τις πολλές διαστάσεις του ακραίου με τέτοιον τρόπο, που τελικά το ξεπέρασμα των ορίων δημιουργεί νέα όρια αντίληψης.
Αναστασία Καραβασιλείου